Lekarze żądają ostrzejszych norm dla zanieczyszczeń powietrza! Piszą do Ministra Zdrowia [Informacja prasowa]

Eksperci ochrony zdrowia apelują do Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego w związku z opublikowanymi kilka dni temu nowymi rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dot. jakości powietrza. W piśmie ponad 50 indywidualnych reprezentantów sektora zdrowia oraz instytucji zwraca uwagę na katastrofalny stan powietrza w Polsce, a także obciążenie zdrowotne, z jakim wiąże się narażenie na smog. Jednocześnie specjaliści domagają się, żeby Ministerstwo Zdrowia wzięło aktywny udział w dyskusji na temat tego najpoważniejszego środowiskowego zagrożenia dla zdrowia oraz żeby normy krajowe dostosowane zostały do rekomendacji WHO.

W środę 22 września Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała nowe wytyczne dot. jakości powietrza (z ang. Air Quality Guidelines). Określają one górną maksymalną, względnie bezpieczną dla zdrowia granicę stężeń sześciu szkodliwych substancji zanieczyszczających powietrze. To nie pierwszy taki dokument – poprzednie rekomendacje WHO wydała w 2005 roku. Na przestrzeni ostatnich 15 lat w prasie naukowej ukazało się jednak wiele nowych badań, które jeszcze dokładniej dokumentują negatywny wpływ smogu na zdrowie. Ze zgromadzonej dotychczas wiedzy naukowej wynika, że zanieczyszczenie powietrza szkodzi zdrowiu już przy najniższych stężeniach toksycznych substancji, dlatego poziomy rekomendowane przez WHO w większości uległy znacznemu obniżeniu.

Według szacunków opartych o dowody licznych badań naukowych, zanieczyszczenie powietrza jest przyczyną około 7 milionów przedwczesnych zgonów na całym świecie. To plasuje je na drugim miejscu wśród źródeł zgonów z powodu chorób niezakaźnych – wyprzedza je tylko palenie tytoniu. Polska przoduje w statystykach unijnych – w naszym kraju smog zabija ok. 50 tys. osób rocznie, czyli ponadtrzykrotnie więcej niż wynosi średnia UE.

Co zmieniło się po aktualizacji wytycznych WHO?

Po przeglądzie setek recenzowanych artykułów i badań naukowych, WHO wydała zalecenia dot. obniżenia progów stężeń dla 6 głównych substancji zanieczyszczających powietrze: pyłu PM2.5, pyłu PM10, dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, ozonu oraz tlenku węgla. Szczególnie, bo aż czterokrotnie, zaostrzony został rekomendowany średni roczny poziom NO2 – do 10 µg/m³.

Nowe rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia opracowane zostały na podstawie wyników ponad pięciuset najnowszych badań naukowych prowadzonych przez badaczy zdrowia publicznego z całego świata. Obniżenie górnych granic stężeń w wytycznych WHO to wyraźny sygnał, że nie ma bezpiecznego dla zdrowia poziomu zanieczyszczeń powietrza, a normy unijne są zbyt wysokie i nie chronią naszego zdrowia w wystarczającym stopniu – komentuje Weronika Michalak, dyrektorka organizacji HEAL Polska.

W odpowiedzi na publikację wytycznych, polscy eksperci ochrony zdrowia skierowali apel do Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego, w którym nawołują do wydania stanowiska wyrażającego poparcie dla nowych rekomendacji WHO, a także zwrócenie się do Rządu o ich pełną implementację. Sam dokument WHO nie jest prawnie wiążący, ale stanowi podstawę określania celów obowiązujących na terenie Unii Europejskiej. Obecnie obowiązującym Polskę dokumentem w zakresie ochrony jakości powietrza jest unijna 2008/50/EC (tzw. Dyrektywa CAFE). Rewizja obecnych przepisów zaplanowana jest jednak na przyszły rok, dlatego specjaliści zdrowia domagają się od Ministra Zdrowia, aby włączył się on w międzynarodową debatę nad nowymi celami redukcji zanieczyszczeń, które mogłaby doprowadzić do ujednolicenia norm UE z wytycznymi WHO.

W oficjalnym stanowisku apel poparły m.in. Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej, Polskie Towarzystwo Medycyny Środowiskowej, Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland, podpisało się pod nim także wielu czołowych pracowników sektora medycznego w Polsce, w tym dr hab. n. med. i n. o zdr. Barbara Piekarska, Konsultant Krajowy w dziedzinie Zdrowie Środowiskowe, prof. Bolesław Samoliński, V-ce przewodniczący Komitetu Zdrowia Publicznego PAN czy prof. dr hab. n. med. Witold Zatoński, założyciel i Prezes Fundacji „Promocja Zdrowia” (pełna lista sygnatariuszy dostępna jest w załączonym apelu).

W zjednoczonej Europie, przyjaznym i odpowiedzialnym świecie obowiązkiem władz, decydentów i liderów życia publicznego jest zapewnienie równego dostępu do zdrowia wszystkim obywatelom. Konieczne staje się więc niezwłoczne przyjęcie rekomendacji WHO dotyczących norm jakości powietrza! – komentuje Tomasz Jastrzębski z Zakładu Zdrowia Publicznego, Katedry Zdrowia Publicznego i Środowiskowego, Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Dostosowania norm unijnych do rekomendacji WHO domaga się również ponad 70 tys. sygnatariuszy petycji do Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej i Rady Europejskiej, a także sygnująca list Europejskiego Towarzystwa Oddechowego (ERS) oraz Międzynarodowego Towarzystwa Epidemiologii Środowiska (ISEE) grupa organizacji prozdrowotnych, zachęcająca władze krajowe i samorządowe do korzystania z wytycznych WHO jako przewodnika dla ambitnych i zdecydowanych działań dotyczących ograniczania emisji zanieczyszczeń na całym świecie i poprawy jakości powietrza. Wśród nich pod listem podpisały się Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Polskie Towarzystwo Pediatryczne, Polskie Towarzystwo Chorób Płuc, Polskie Towarzystwo Alergologiczne, Polskie Towarzystwo Medycyny Środowiskowej, Konsultant Krajowy w dziedzinie Zdrowie Środowiskowe oraz Koalicja Lekarzy i Naukowców na Rzecz. Zdrowego Powietrza.

Zaproponowane przez WHO nowe wytyczne dotyczące zaostrzenia norm jakości powietrza są wyrażeniem znaczącego wpływu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie człowieka. Eksperci na całym świecie są zgodni, że zanieczyszczenie powietrza jest jednym z wiodących czynników ryzyka dla zdrowia ludzi, powodując ogromne obciążenie finansowe sektora zdrowia publicznego. Mimo, iż wytyczne WHO nie są prawnie wiążące, wyrażam nadzieję, że będą miały wpływ na kształtowanie polityki jakości powietrza w naszym kraju – podsumowuje dr hab. n. med. i n. o zdr. Barbara Piekarska, Konsultant Krajowy w dziedzinie Zdrowie Środowiskowe.

To nie pierwsza taka zbiorowa inicjatywa polskich ekspertów ochrony zdrowia ws. ochrony zdrowia przed negatywnymi skutkami czynników środowiskowych. W grudniu 2020 roku do polskiego rządu został wystosowany Apel przedstawicieli sektora zdrowia dotyczący działań na rzecz zdrowia w obliczu zmiany klimatu. Podpisani pod nim eksperci oraz instytucje domagali się m.in. pilniejszych działań w zakresie sprawiedliwej transformacji i wycofania ze spalania węgla. Spełnienie ich postulatów będzie nie tylko przeciwdziałać zmianie klimatu, ale również przyczyni się do poprawy jakości powietrza.

Pełną treść apelu można przeczytać TUTAJ.

 

Więcej informacji:
Jacek Karaczun, jacek@env-health, +48 516 863 280