Chemikalia znajdujące się w opakowaniach żywności mogą wpływać na zdrowie: potrzebujemy regulacji, które będą nas przed nimi chronić [infografika]

W materiałach mających kontakt z żywnością może występować nawet 8000 różnych substancji chemicznych, z których wiele może mieć negatywny wpływ na zdrowie, co potwierdziły liczne badania naukowe. Europejskie przepisy regulujące stosowanie tych materiałów obowiązują już od 1976 roku, niestety zawierają liczne luki. To właśnie one sprawiają, że szkodliwe chemikalia wciąż znajdują się w wielu opakowaniach żywności. To zła wiadomość dla naszego zdrowia – mogą one przenikać do żywności, a następnie do naszych organizmów – co niesie ze sobą ryzyko długoterminowych konsekwencji zdrowotnych. 

Narażenie na szkodliwe chemikalia w materiałach mających kontakt z żywnością może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, problemów z płodnością, a także zwiększać ryzyko występowania nowotworów. Najnowsze analizy dotyczące nowotworu piersi wskazują, że w niektórych z tych materiałów można znaleźć ponad 180 rakotwórczych substancji. 

Pod koniec 2024 roku Komisja Europejska przyjęła zakaz stosowania bisfenolu A (BPA) w opakowaniach żywności i napojów. To substancja, której szkodliwy wpływ na zdrowie jest dobrze udokumentowany – mówi lek. Olga Wdowiczak, Specjalistka ds. zdrowia środowiskowego HEAL Polska. – Jednocześnie wprowadzono 18-miesięczny okres przejściowy dla większości produktów, aby przemysł mógł dostosować się do nowych przepisów. Oznacza to, że przez dłuższy czas BPA może być wciąż obecny w artykułach codziennego użytku – dodaje. 

Pomimo pozytywnych zmian w europejskich regulacjach, HEAL zwraca uwagę na wciąż obecne niepokojące luki prawne w przepisach regulujących skład opakowań żywności.  

Rozporządzenie dotyczące materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością nie było gruntownie zmieniane od 2004 roku. Co więcej, kluczowe przepisy w nim zawarte pochodzą z dyrektywy z 1976 r., mają więc prawie 50 lat. Mimo, że w 2023 roku zakończyły się konsultacje publiczne dotyczące planowanej aktualizacji przepisów, dalsze prace nad nowymi regulacjami zostały wstrzymane.  

Obecne rozporządzenie pomija wiele materiałów, które dziś powszechnie wykorzystuje się do pakowania żywności – takich, jak papier i tektura – choć mogą one zawierać szkodliwe substancje. Wiele z tych chemikaliów nie jest sprawdzanych pod kątem bezpieczeństwa, na przykład substancje niezamierzenie dodane (ang. Non-intentionally added substances, NIAS), które mogą być zanieczyszczeniami lub produktami ubocznymi procesów produkcyjnych. Obowiązujące prawo pomija też inne szkodliwe dla zdrowia związki – w tym substancje szczególnie niebezpieczne zgodnie z rozporządzeniem REACH (zbiorem przepisów obowiązujących w całej Unii Europejskiej dotyczących substancji chemicznych i ich wpływu na zdrowie ludzkie i środowisko) – oraz grupy substancji, takie jak substancje endokrynnie czynne (ang. Endocrine Disrupting Chemicals, EDC). Dodatkowo nie uwzględnia rzeczywistego poziomu narażenia ani negatywnych efektów łącznego działania różnych substancji znajdujących się w jednym opakowaniu.  

Niezgodność przepisów dotyczących materiałów mających kontakt z żywnością z rozporządzeniem REACH sprawia, że obecne regulacje nie realizują celów lepszego stanowienia prawa, wyznaczonych przez Komisję Europejską. Dlatego dalsze opóźnianie prac nad rewizją rozporządzenia nie ma uzasadnienia – potrzebne są spójne regulacje we wszystkich państwach UE. 

Aby zilustrować, jak szkodliwe chemikalia zawarte w opakowaniach żywności mogą wpływać na zdrowie ludzi, organizacja HEAL opracowała infografikę.

Infografikę można pobrać TUTAJ

*Infografika została przygotowana w 2019 r. 

HEAL, wspólnie ze swoimi członkami oraz innymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, działa na rzecz środowiska wolnego od toksyn, w którym nikt nie musi martwić się o obecność szkodliwych chemikaliów w żywności i produktach codziennego użytku oraz ich wpływ na zdrowie. Opieramy się na pięciu kluczowych zasadach: 

1. Kompleksowa ochrona zdrowia ludzkiego, 
2. Dokładna ocena szkodliwości substancji chemicznych w różnego rodzaju materiałach i produktach, 
3. Skuteczne egzekwowanie obowiązujących przepisów, 
4. Czysta gospodarka o obiegu zamkniętym oparta na nietoksycznych cyklach materiałowych, 
5. Przejrzystość działań regulacyjnych i partycypacja społeczna. 

Więcej informacji o naszej pracy na rzecz ograniczania narażenia na szkodliwe chemikalia na stronie: https://healpolska.pl/aktualnosci/chemikalia/.