We wtorek 12 grudnia HEAL wystosował list do przewodniczących partii tworzących nowy rząd w Polsce,…
| U 11-letniego Maćka z Warszawy lekarka stwierdziła podejrzenie nadreaktywności oskrzeli/alergii wynikającej z zanieczyszczenia powietrza.
(…) Dzieci, które oddychają brudnym powietrzem, częściej kaszlą, mają więcej infekcji, chorują na astmę, mają problemy skórne, a także mogą łatwiej przybierać na wadze. Zanieczyszczenie powietrza wpływa ponadto na mózg i zdrowie psychiczne, a więc może prowadzić do problemów z koncentracją, rozdrażnienia czy pogorszenia ilorazu inteligencji dziecka, co z kolei odbija się na wynikach w nauce i problemach w dalszym życiu. |
Polska – kraj pięknych krajobrazów, gór, wybrzeży, lasów i rzek oraz… najbrudniejszego powietrza w Unii Europejskiej. Niestety środowisko przyrodnicze naszego kraju, mimo że sprawia wrażenie idylli, przez wszechobecny smog wcale nią nie jest. A do tego szkodzi naszemu zdrowiu.
Dlaczego powietrze w Polsce jest tak zanieczyszczone?
Główne źródła zanieczyszczeń
“Czarne złoto” – tym określeniem nazywano w Polsce węgiel kamienny, surowiec kluczowy do rozwoju narodowego przemysłu. Dzięki jego bogatym podziemnym złożom Polska była w stanie tworzyć silną i niezależną energetykę. Szeroki dostęp do węgla miał jednak swoją cenę: doprowadził do uzależnienia naszego kraju od paliwa, którego spalanie jest szkodliwe dla zdrowia człowieka i degraduje środowisko naturalne.
Węgiel podczas spalania generuje dym, w którym znajduje się wiele substancji niebezpiecznych dla zdrowia. Są to przede wszystkim: tlenki węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki oraz pyły o różnej wielkości (oznaczane zwykle symbolami: PM10 i PM2.5, odnoszącymi się do wielkości cząstek). Ten proces prowadzi również do emisji dwutlenku węgla, które – choć bezpośrednio nie są aż tak groźne dla zdrowia człowieka – to są gazami cieplarnianymi, a więc przyczyniają się do napędzania niebezpiecznej dla ludzkości zmiany klimatu.
Piece węglowe
Mimo że większość węgla w Polsce zużywana jest w elektrowniach i elektrociepłowniach, to nie one są głównym źródłem problemu zanieczyszczeń powietrza ze względu na wbudowane filtry redukujące ilość toksycznych substancji trafiających do atmosfery. Za największą emisję pyłów i innych zanieczyszczeń powietrza odpowiadają domowe piece i kotły na węgiel. W większości niespełniające odpowiednich norm, wypuszczają przez kominy podczas sezonu grzewczego toksyczną mieszankę różnych związków, która trafia do naszych płuc, mózgów czy krwiobiegu i powoduje w organizmach spustoszenie.
Samochody
Drugim najistotniejszym sektorem w zakresie wielkości emisji zanieczyszczeń powietrza w Polsce jest transport drogowy. Jako że samochodem jeździmy nie tylko zimą, spaliny przyczyniają się do tworzenia smogu przez okrągły rok. Najgorsza sytuacja w tym przypadku jest w miastach – według badania Najwyższej Izby Kontroli przeprowadzonego w Warszawie i Krakowie, transport może odpowiadać za aż 75% emisji szkodliwego dwutlenku azotu. To właśnie tlenki azotu – obok pyłów powstających m.in. ze ścierania się opon i klocków hamulcowych – są największym problemem zdrowotnym powodowanym przez auta. Najgorsze pod względem ilości i składu spalin są samochody z silnikami diesla, zwłaszcza te najstarsze. Nowsze pojazdy, aby być dopuszczone do sprzedaży i ruchu w Unii Europejskiej, muszą spełniać standardy emisji spalin, czyli tzw. normy EURO.
Pozostałe
Ostatnim głównym kontrybutorem do polskiego smogu jest wspomniany już przemysł i energetyka. Pomimo systemów filtracyjnych, generuje on znaczne ilości pyłów, metali ciężkich i różnych szkodliwych związków.
Dzieci – bezbronne i niewinne ofiary smogu
Zanieczyszczenie powietrza w Polsce przyczynia się do przedwczesnej śmierci ponad 40 tys. osób. I to każdego roku. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że globalnie przez złą jakość powietrza atmosferycznego przedwcześnie umierają ponad 3 miliony ludzi rocznie. Oprócz zgonów prowadzi ono również do poważnych chorób, stanowiących duże obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej.
Ale należy podkreślić, że to dzieci doświadczają najbardziej dotkliwych konsekwencji oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Powody tego stanu rzeczy są różne::
- Nie mają rozwiniętych naturalnych barier ochronnych przed toksynami wnikającymi do ich organizmu;
- Wykonują więcej wdechów niż dorośli w przeliczeniu na kilogram masy ciała;
- Ze względu na niski wzrost, ich usta i nosy znajdują się bliżej źródeł zanieczyszczeń (rur wydechowych, pyłu ulicznego);
- Mają ograniczone możliwości ochrony przed zanieczyszczeniami (nie mogą same podjąć decyzji o niewychodzeniu z domu, nie mają własnych środków na zakup produktów antysmogowych, nie zawsze mają dostęp do aktualnych informacji, a także nie mogą same podjąć opieki lekarskiej);
- Mogą przez całe późniejsze dorosłe życie odczuwać negatywne skutki zdrowotne.
Choroby dzieci
Badania naukowe w ostatnich latach dostarczyły wielu dowodów na to, jak szerokie jest spektrum wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie dzieci. Negatywne konsekwencje mogą zaczynać się już na etapie życia płodowego i prowadzić do wrodzonych wad rozwojowych czy niskiej masy urodzeniowej. Badania zespołu prof. Wiesława Jędrychowskiego wykazały, że u niemowląt obserwuje się zmniejszoną pojemność życiową płuc. Z kolei analizy prowadzone na dzieciach z Krakowa przez zespół prof. Ewy Czarnobilskiej udowodniły, że zanieczyszczenie powietrza prowadzi do rozwoju alergii u dzieci. Smog wpływa niekorzystnie na niemal wszystkie organy ciała dziecka. Dzieci, które oddychają brudnym powietrzem, częściej kaszlą, mają więcej infekcji, chorują na astmę, mają problemy skórne, a także mogą łatwiej przybierać na wadze. Zanieczyszczenie powietrza wpływa ponadto na mózg i zdrowie psychiczne, a więc może prowadzić do problemów z koncentracją, rozdrażnienia czy pogorszenia ilorazu inteligencji dziecka, co z kolei odbija się na wynikach w nauce i problemach w dalszym życiu.
Musimy pamiętać, że powszechna wiedza w tym obszarze jest stosunkowo nowa i nie wszyscy lekarze zdają sobie sprawę z tego powiązania. Dlatego chore dziecko rzadko słyszy diagnozę, że jego problemy zdrowotne wynikają z oddychania brudnym powietrzem. Świadomość wśród lekarzy jednak coraz bardziej wzrasta, czego przykładem jest fakt, że w maju bieżącego roku media obiegła informacja o pierwszym pacjencie “chorym przez smog”. U 11-letniego Maćka z Warszawy lekarka stwierdziła podejrzenie nadreaktywności oskrzeli/alergii wynikającej z zanieczyszczenia powietrza.
Praca domowa dla rodziców: Ochroń siebie i swoje dzieci przed smogiem
Dzieci i ich rodzice wcale nie są bezbronni w walce z zanieczyszczeniem powietrza. Jest wiele przykładów działań, które można podjąć, aby chronić siebie i najbliższych przed szkodliwym wpływem smogu. Rola dorosłych jest tu szczególnie istotna, chociaż i dzieci mogą podejmować dobre praktyki.
Przykłady działań:
- Zmień swoje nawyki!
Wiele naszych nawyków może wpływać na jakość powietrza w naszym otoczeniu. Wiele z nich możemy łatwo zmienić, np. czy nie możemy pojechać z dziećmi do szkoły rowerem zamiast samochodem? Jeśli nie, to chociaż pamiętajmy o wyłączaniu silnika podczas postoju. Ponadto warto wyposażyć dom w oczyszczacz powietrza, a domowników w maseczki antysmogowe z odpowiednimi filtrami. Należy również regularnie sprawdzać jakość powietrza w naszym mieście (co umożliwiają różne strony internetowe czy aplikacje na telefon), a jeżeli jest ona bardzo zła – zrezygnować z aktywności na dworze i zamknąć okna.
- Tylko ekologiczne ogrzewanie!
Jeżeli zależy nam na dobrej jakości powietrza w naszym otoczeniu, nie powinniśmy korzystać z pieców na paliwa stałe (a zwłaszcza kopciuchów). Możemy też przekonywać naszych bliskich i sąsiadów, żeby pomyśleli o swoim zdrowiu i wymienili piec. Pomocne mogą tutaj okazać się dotacje z różnych krajowych i regionalnych programów finansowania.
- Przeprowadzka?
To najbardziej radykalny krok, jaki można podjąć, gdy inne środki zawiodą. W samej Polsce miasta i regiony mogą diametralnie różnić się obecną jakością powietrza. Najgorsze zanieczyszczenie odnotowywane jest w miejscowościach, w których dominującym źródłem ogrzewania domów są tzw. kopciuchy (czyli pozaklasowe piece i kotły węglowe) lub funkcjonuje intensywny ruch samochodowy. Przeprowadzka do innego miejsca powinna być jednak tylko ostatecznością. Zamiast porzucać miejsce zamieszkania, lepiej tworzyć je przyjaznym do życia.
- Działaj lokalnie!
Dużą rolę w utrzymaniu dobrej jakości powietrza pełnią decydenci, również lokalni. W większości województw w Polsce obowiązują uchwały antysmogowe, czyli przepisy określające między innymi możliwość korzystania z określonych instalacji grzewczych. Na przykład mazowiecka uchwała antysmogowa ustala, że do końca 2022 r. należało zlikwidować piece najgorszej jakości, a w dalszych etapach w Warszawie i niektórych powiatach będzie obowiązywał całkowity zakaz palenia węglem kamiennym. Jako mieszkaniec możesz wpływać na zapisy takich uchwał, zgłaszając radnym sejmików wojewódzkich swoje uwagi.
- Głosuj na zdrowie!
Na zmianę przepisów możesz również wpłynąć poprzez głosowanie na polityków i partie, które podejmują ambitne działania i polityki antysmogowe.
Jeśli odrobisz pracę domową, mamy dla Ciebie zadanie z gwiazdką: zapoznaj się z naszą kampanią Zdrowie #DzieciPrzedeWszystkim i działaj na rzecz poprawy jakości powietrza w Polsce!
KLIKNIJ TUTAJ, ŻEBY DOWIEDZIEĆ SIĘ WIĘCEJ
Źródła:
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/ochrona-srodowiska/zabojczy-smog-z-samochodowych-spalin.html
https://smoglab.pl/smog-pierwszy-polski-pacjent-z-takim-orzeczeniem-co-truje-11-latka/
Powiązane wpisy
