„Smogowe rewolucje”, czyli dlaczego nie wolno palić odpadów

Zapraszamy do lektury naszego stanowiska w sprawie procederu palenia odpadów w „Kuchennych Rewolucjach”. Nie mogliśmy nie zareagować na to, co wydarzyło się w programie, którego każdy odcinek ogląda średnio 3 miliony widzów. Poniższy list przesłaliśmy do Pana Edwarda Miszczaka (Członka Zarządu TVN S.A) i Pani Katarzyny Szypulskiej (Szef Produkcji Programu „Kuchenne Rewolucje”). Mamy nadzieję, że stacja TVN postąpi zgodnie z przyjętą przez siebie strategią odpowiedzialnego biznesu i naprawi tę wpadkę emitując sprostowanie przekazu dotyczącego spalania odpadów – w samym programie „Kuchenne Rewolucje” oraz realizując materiał podnoszący świadomość na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza (ze szczególnym uwzględnieniem spalania odpadów) na zdrowie ludzi.

 
Szanowni Państwo,
 
Zostaliśmy poinformowani, iż w 12. odcinku 14. sezonu programu Kuchenne Rewolucje, który został wyemitowany na antenie TVN w dniu 17 listopada 2016 roku, miała miejsce scena, w której prowadząca program – pani Magda Gessler – namawia uczestników do spalenia śmieci zalegających na tyłach należącej do nich restauracji. Z niedowierzaniem obejrzeliśmy wspomniany odcinek, lecz okazało się, iż faktycznie – p. Gessler zasugerowała właścicielce lokalu biorącej udział w programie, by – w celu pozbycia się niepotrzebnych rzeczy – zrobiła ognisko i spaliła wszystkie zalegające śmieci. P. Gessler otwarcie stwierdziła również, że cyt. „wywózka kosztuje, a spalenie nie kosztuje nic”. Uczestniczka programu przystała na tę propozycję i w konsekwencji zgodziła się na spalanie zbędnych przedmiotów.
Jako organizacja zajmująca się wpływem jakości powietrza na zdrowie, współpracująca ze środowiskami medycznymi oraz naukowymi, zdecydowanie nie możemy pozostać obojętni wobec tego, co zobaczyliśmy na antenie. Po pierwsze, chcielibyśmy podkreślić, iż spalanie odpadów poza instalacjami przekształcania termicznego jest wykroczeniem. Wyraźnie mówi o tym ustawa o odpadach z dn. 14 grudnia 2012 r. – w art. 155. możemy przeczytać, że Termiczne przekształcanie odpadów prowadzi się wyłącznie w spalarniach odpadów lub we współspalarniach odpadów, a w art. 191. znajdziemy informację odnoszącą się do konsekwencji spalania odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych:  Kto, wbrew przepisowi art. 155, termicznie przekształca odpady poza spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów podlega karze aresztu albo grzywny. W związku z tym można jasno stwierdzić, że namawianie uczestników programu przez p. Gessler do spalenia odpadów było de facto zachętą do łamania prawa.
Mamy nadzieję, że zaistniała sytuacja wynikała jedynie z braku znajomości przepisów oraz niewystarczającej wiedzy na temat skutków spalania śmieci oraz wpływie zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzi, nie zaś złej woli osób prowadzących program. Nie jest to jednak wystarczającym wytłumaczeniem oraz nie likwiduje negatywnych skutków tego procederu. Podczas spalania odpadów cały szereg trujących substancji dostaje się do powietrza, którym wszyscy oddychamy. W zależności od tego, co zostanie spalone, substancje te mogą się nieznacznie różnić. Przy spalaniu zawartości kosza na śmieci czy pozbywaniu się zawartości zagraconego podwórka (widocznego w programie), z najwyższym prawdopodobieństwem wyemitowanych zostało wiele związków o charakterze rakotwórczym,  mutagennym czy teratogennym, takich jak formaldehyd, dioksyny, metale ciężkie, chlorowodór czy wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (takie jak np. benzo(a)piren.)[i]. Podczas programu można było zauważyć palenie starych gazet i lakierowanego drewna (we wcześniejszej scenie było także widać plastikowe wiadro, które też miało zostać „sprzątnięte”).
Jest to sytuacja zdecydowanie niedopuszczalna oraz godna potępienia. Niestety jakość powietrza w naszym kraju jest bardzo zła, od wielu lat pozostajemy w czołówce najbardziej zanieczyszczonych miast Europy, zarówno pod względem szkodliwych pyłów zawieszonych czy wspomnianego benzo(a)pirenu. Wg najnowszego raportu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za rok 2015 na 46 stref pomiaru jakości powietrza w Polsce aż w 44 strefach wystąpiły przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu w pyle PM10, w 39 strefach wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu PM10, w 23 strefach wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5.[ii] Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w swoim raporcie przedstawiła zestawienie, zgodnie z którym aż 33 miasta spośród najbardziej zanieczyszczonych miast Unii Europejskiej leżą w Polsce.[iii] Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem grozi szeregiem chorób, takich jak choroby układu oddechowego, sercowo – naczyniowego, nowotwory, nasilenie procesów neurodegeneracyjnych, komplikacje prenatalne czy incydenty sercowo-naczyniowe zakończone zgonem, takie jak zawał serca czy udar mózgu. Europejska Agencja Środowiska szacuje, że w Polsce ponad 40 tysięcy osób umiera przedwcześnie każdego roku z powodu zanieczyszczeń powietrza.[iv] Dodatkowo, zanieczyszczenia powietrza generują wysokie zewnętrzne koszty zdrowotne, szacowane przez WHO na poziomie 102 mld dolarów rocznie.
Wobec powyższych danych, fakt namawiania uczestników programu emitowanego na Państwa antenie do spalania odpadów jest szokujący oraz rażąco niespójny z wysiłkami wielu instytucji i organizacji pracujących na rzecz poprawy jakości powietrza w Polsce. Tym bardziej dziwi nas to w kontekście, iż sama telewizja TVN wielokrotnie poruszała w swoich materiałach problem zanieczyszczeń powietrza i ich wpływu na zdrowie, za co jesteśmy Państwu, jak i wszystkim innym mediom zajmującym się tym ważnym tematem, wdzięczni. Co więcej, w Państwa strategii społecznej odpowiedzialności biznesu znajduje się stwierdzenie: „Dostarczamy rzetelny przekaz informacyjny i zwracamy uwagę na ważne kwestie społeczne”. Chcielibyśmy wierzyć, iż jest to zgodne z prawdą oraz że incydent z namawianiem do palenia śmieci był tylko jednorazową „wpadką” ekipy Kuchennych rewolucji. Liczymy na to, że chcąc naprawić ten błąd oraz zwrócić uwagę na ważną kwestię społeczną jaką jest w Polsce zanieczyszczenie powietrza i konsekwencje zdrowotne z niego wynikające sprostują Państwo przekaz dotyczący palenia śmieci (w samym programie Kuchenne Rewolucje) oraz zrealizują materiał podnoszący świadomość na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza (ze szczególnym uwzględnieniem spalania odpadów) na zdrowie ludzi, w czym jesteśmy Państwu skłonni udzielić wsparcia merytorycznego.
 
Z poważaniem,
Zespół HEAL Polska (Health and Environment Alliance)
 
[i] http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,411721,ekspert-spalanie-smieci-w-polsce-jest-problemem-spolecznym.html
[ii] https://healpolska.pl/aktualnosci/webinarium-zanieczyszczenia-powietrza-a-zdrowie-najnowsze-badania-naukowe-jak-przyspieszyc-walke-ze-smogiem-w-polsce/
[iii] http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/raport-who-najbardziej-zanieczyszczone-miasta,643576.html
[iv] http://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2015