Informacja prasowa: Setki miliardów złotych rocznie – tyle płacimy za skutki zmiany klimatu i zanieczyszczenia powietrza w Polsce. HEAL: politycy powinni pamiętać także o ukrytych kosztach zdrowotnych

Polska zmaga się z rosnącymi kosztami zewnętrznymi związanymi ze zmianą klimatu, zanieczyszczeniem środowiska i utratą bioróżnorodności. Skutki tzw. potrójnego kryzysu uderzają nie tylko w nasze zdrowie czy skracają życie, ale także generują wielomiliardowe straty gospodarcze. W odpowiedzi na te rosnące zagrożenia, organizacja Health and Environment Alliance (HEAL) publikuje briefing dla decydentów i przedstawia konkretne rekomendacje, dzięki którym kosztów tych można uniknąć.  

Zanieczyszczenie powietrza to problem, który w Polsce powoduje każdego roku ponad 40 tys. przedwczesnych zgonów oraz miliony przypadków chorób, zwłaszcza u dzieci, osób starszych czy przewlekle chorych. Jednak oprócz indywidualnego cierpienia i konieczności płacenia za medykamenty czy wizyty lekarskie, powoduje tzw. koszty zewnętrzne, ponoszone przez krajową gospodarkę. W latach 2014-2020 straty gospodarcze związane z tym zjawiskiem szacowane są na 60 miliardów euro rocznie (około 250 miliardów PLN), co stanowi 13% produktu krajowego brutto (PKB) i jest jednym z najwyższych wskaźników w UE. Eksperci wskazują, że kolejne lata przyniosą koszty w wysokości do 11% PKB. 

Do obciążenia polskiej gospodarki przyczyniają się także skutki zmiany klimatu, w szczególności związanych z nią ekstremalnych zjawisk pogodowych. Szacuje się, że ubiegłoroczna powódź na południu Polski spowodowała koszty w wysokości 13 mld złotych. Warto podkreślić, że te estymacje nie obejmują wielu ukrytych kosztów, np. długoterminowych skutków zdrowotnych, takich jak negatywny wpływ na zdrowie psychiczne u osób poszkodowanych w wyniku powodzi, ograniczenie dostępu do opieki zdrowotnej czy fizyczne obciążenie przyczyniające się do rozwoju chorób.  

Dostępne analizy jednoznacznie wskazują, że koszty zewnętrzne, w tym koszty zdrowotne spowodowane zmianą klimatu, będą stopniowo wzrastać, przewyższając tempo wzrostu globalnej gospodarki. Dlatego HEAL podkreśla, że działania na rzecz adaptacji do zmieniającego się klimatu i ochrony zdrowia muszą stać się priorytetem w politykach krajowych i europejskich, aby tych kosztów uniknąć. 

W dobie rozmów o niezbędnych inwestycjach oraz konkurencyjności UE i Polski, nie możemy zapomnieć, że bezczynność w kontekście potrójnego kryzysu będzie w perspektywie powodowała coraz większe obciążenie dla naszej gospodarki – zaznacza lek. Olga Wdowiczak, Specjalistka ds. zdrowia środowiskowego HEAL Polska. – Potrzebujemy międzysektorowych działań i inwestycji w odnawialne źródła energii czy efektywność energetyczną, które nie tylko poprawią stan środowiska i pozytywnie wpłyną na zdrowie społeczeństwa, ale mają także szansę istotnie zwiększyć polskie PKB oraz zminimalizować ogromne koszty zewnętrzne. Decydenci powinni zrozumieć, że – oprócz obowiązku zadbania o zdrowie i życie ludzi – to nam się zwyczajnie opłaca – dodaje. 

W perspektywie globalnej, inwestycja od 1 do 2% światowego PKB w działania na rzecz klimatu mogłaby ograniczyć postępujące ocieplenie do poniżej 2°C do 2100 roku, a tym samym zmniejszyć straty krajowych gospodarek. W odwrotnym scenariuszu możemy spodziewać się zmniejszenia globalnej produkcji nawet o 34%. 

HEAL w dokumencie „Rosnące koszty zdrowotne zmiany klimatu i zanieczyszczenia powietrza – briefing dla decydentów” przedstawia kluczowe lokalnie działania i wzywa do: 

• Wspierania polityk proklimatycznych i prośrodowiskowych, które zapobiegają niekorzystnym skutkom zdrowotnym; 

• Zaprzestania bezpośredniego i pośredniego finansowania działań, które szkodzą zdrowiu (jak np. subsydiowanie wydobycia i spalania paliw kopalnych); 

• Pilnej rezygnacji ze spalania węgla, ropy i gazu na rzecz inwestycji w odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną; 

• Terminowego wdrożenia założeń tzw. dyrektywy powietrznej (AAQD) oraz wsparcia lokalnych władz w dostosowaniu się do nowych norm jakości powietrza; 

• Kontynuacji zreformowanego programu „Czyste powietrze”. 

Więcej informacji w dokumencie: „Rosnące koszty zdrowotne zmiany klimatu i zanieczyszczenia powietrza – briefing dla decydentów”. Publikacja otrzymała patronat Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy oraz Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP.  

Dodatkowo, HEAL Polska zaprasza na webinar poświęcony tematowi zewnętrznych kosztów zdrowotnych potrójnego kryzysu. Spotkanie odbędzie się 25 marca 2025 w godzinach 15:00-16:30 na platformie Zoom. Udział jest bezpłatny. Więcej informacji i link do rejestracji TUTAJ.

Publikacja dokumentu oraz webinar przypadają na rozpoczęcie “Drugiej globalnej konferencji na temat zanieczyszczenia powietrza i zdrowia”, organizowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w kolumbijskiej Cartagenie, podczas której eksperci ochrony zdrowia z całego świata debatować będą nad strategiami niezbędnych działań mających na celu redukcję narażenia na szkodliwe zanieczyszczenia powietrza.