Wpływ substancji chemicznych na rozwój nowotworów – prezentacja HEAL podczas posiedzenia parlamentarnej grupy „Rodzice dla Klimatu”

W Światowym Dniu Walki z Rakiem, 4 lutego, przedstawicielki Health and Environment Alliance (HEAL) Polska uczestniczyły w posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu „Rodzice dla Klimatu”. Eksperci i ekspertki organizacji pozarządowych, środowiska naukowego i sektora ochrony zdrowia omówili wpływ zanieczyszczeń środowiska na rozwój nowotworów oraz działania, które należy podjąć, by im zapobiegać. Lek. Olga Wdowiczak, specjalistka ds. zdrowia środowiskowego HEAL, przedstawiła wnioski dotyczące wpływu szkodliwych chemikaliów na ryzyko rozwoju chorób nowotworowych, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci. Mimo istotnej wagi tematu w spotkaniu nie uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia. 

W Polsce co roku diagnozuje się ponad 208 tysięcy nowych przypadków nowotworów. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 20% z nich jest związanych z narażeniem na szkodliwe czynniki środowiskowe, w tym substancje chemiczne – takie jak PFAS, związki endokrynnie czynne (EDC) czy pestycydy. Jak podkreśliła Olga Wdowiczak, dzieci są na nie szczególnie narażone, ponieważ ze względu na swoją fizjologię oraz nawyki są bardziej podatne na kontakt ze szkodliwymi substancjami obecnymi w powietrzu, wodzie, glebie i przedmiotach codziennego użytku niż osoby dorosłe. 

Negatywny wpływ szkodliwych chemikaliów może występować już na etapie rozwoju płodu, ponieważ substancje te mają zdolność przenikania przez łożysko. Z kolei w okresie niemowlęctwa istnieje ryzyko narażenia poprzez spożywanie mleka matki u dzieci karmionych piersią – a często w tym mleku znajdują się szkodliwe dla dziecka związki chemiczne, przenikające z organizmu matki, w którym zostały skumulowane. Badania wskazują na możliwy związek między kontaktem z PFAS i pestycydami a występowaniem ostrej białaczki limfoblastycznej, chłoniaka nieziarniczego oraz guza Wilmsa – nowotworu złośliwego nerki u dzieci. 

W ogólnej populacji PFAS wiąże się z nowotworami nerki, jądra i prostaty. Pestycydy mogą przyczyniać się do wystąpienia chłoniaka nieziarniczego, szpiczaka mnogiego, nowotworów prostaty, nerki i płuc. Wykazano także wpływ substancjami endokrynnie czynnych na nowotwory piersi, tarczycy, prostaty i jądra. 

Zapoznaj się z prezentacją: Szkodliwe chemikalia. Wpływ na zdrowie ludzi ze szczególnym uwzględnieniem dzieci

Szkodliwe chemikalia to jednak nie wszystkie czynniki, które mogą wpływać na wzrost zachorowalności na nowotwory. Eksperci i ekspertki mówili także o wpływie zanieczyszczenia powietrza na rozwój raka. Dr inż. Krzysztof Skotak z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego podkreślił, że pyły zawieszone i inne substancje zanieczyszczające powietrze atmosferyczne to główny środowiskowy czynnik występowania nowotworów płuca w Polsce. Z kolei Katarzyna Błażejewska-Stuhr, dietetyczka i psychodietetyczka, omówiła znaczenie dostępu do zdrowej żywności, edukacji żywieniowej i wsparcia codziennych zdrowych wyborów jako istotnych elementów prewencji chorób dzieci. O inicjatywie „Roślinna szkoła”, realizującej te postulaty, opowiedziała Morgan Janowicz z Green REV Institute. 

1 na 4 nowotworów w Unii Europejskiej udałoby się zapobiec przeciwdziałając zanieczyszczeniu środowiska – poznaj naszą infografikę. 

Uczestnicy dyskusji jednogłośnie podkreślili znaczenie ograniczenia narażenia na substancje rakotwórcze poprzez skuteczne regulacje prawne oraz politykę ochrony środowiska. Wspólnie zaapelowali o wzmocnienie działań międzysektorowych na rzecz zdrowia publicznego oraz o współpracę przy wdrażaniu unijnych przepisów mających na celu ograniczenie stosowania substancji rakotwórczych, w tym założeń Europejskiego Planu Walki z Rakiem.  

Jak zaznaczyła Elżbieta Lemańska-Błażowska, reprezentująca organizatorów spotkania – Fundację Rodzice dla Klimatu, polityki klimatyczne i zdrowotne powinny iść ze sobą w parze, a Ministerstwo Klimatu i Środowiska zadeklarowało gotowość do współpracy z organizacjami pozarządowymi w realizacji tych celów. Tylko kompleksowe podejście, obejmujące współdziałanie różnych sektorów, może prowadzić do realnych zmian, które chronią zdrowie obywateli i przyszłe pokolenia.  

Liczymy na równie aktywne zaangażowanie Ministerstwa Zdrowia w działania w tym niezwykle ważnym obszarze.