Początek sezonu smogowego – eksperci zdrowia wzywają do pilnego odejścia od węgla

W obliczu nasilającego się sezonu smogowego i jego konsekwencji zdrowotnych, HEAL oraz eksperci ochrony zdrowia apelują o aktualizację Krajowego Planu Energii i Klimatu (KPEiK). Główne postulaty obejmują wyznaczenie konkretnej daty odejścia od spalania węgla oraz przyspieszenie sprawiedliwej transformacji energetycznej, aby chronić zdrowie Polek i Polaków i zredukować miliardowe koszty zdrowotne. 

Z najnowszego raportu The Lancet Countdown wynika, że spalanie węgla na świecie przyczynia się do 980 000 zgonów rocznie. Tymczasem w Polsce każdego roku zanieczyszczenie powietrza prowadzi do 47 000 przedwczesnych zgonów.

Nasz kraj zmaga się z licznymi konsekwencjami zmiany klimatu i zanieczyszczenia powietrza. Wspólnym mianownikiem tych problemów, szczególnie w kontekście Polski, jest spalanie węgla, które prowadzi zarówno do emisji gazów cieplarnianych, jak i groźnych dla zdrowia zanieczyszczeń powietrza – podkreśla Weronika Michalak, dyrektorka HEAL Polska. 

Dolegliwości związane z zanieczyszczeniami ze spalania węgla to m.in. choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, zaburzenia neurologiczne, hormonalne, nowotwory czy – w lżejszych przypadkach – pogorszenie samopoczucia. Wiążą się szerzej z obniżeniem produktywności, wzrostem liczby zwolnień lekarskich i hospitalizacji oraz koniecznością opieki nad chorymi dziećmi i osobami starszymi. Wszystko to generuje znaczące koszty dla całej gospodarki. HEAL w swoim raporcie wskazuje, że szacowane koszty zdrowotne związane z emisjami zanieczyszczeń powietrza mogą sięgnąć nawet 422 mld złotych, jeśli odejście od węgla nastąpi dopiero w 2049 roku.  

Eksperci podkreślają, że określenie pilnej daty odejścia od stosowania węgla do celów grzewczych i energetycznych w KPEiK jest konieczne biorąc pod uwagę skalę wyzwań. W apelu do Ministry Klimatu i Środowiska wzywają do: 

1. Wyznaczenia konkretnej i jak najszybszej daty odejścia od spalania węgla, z uwzględnieniem sprawiedliwej transformacji;
2. Radykalnego przyspieszenia rozwoju odnawialnych źródeł energii jako alternatywy dla paliw kopalnych; 
3. Zaprzestania subsydiowania wydobycia i spalania węgla, z jednoczesnym zwiększeniem wsparcia dla rozwiązań niskoemisyjnych; 
4. Uwzględnienia kosztów zdrowotnych obecnego systemu energetycznego w planach polityki klimatycznej. 

Im szybciej odejdziemy od spalania węgla, tym więcej zdrowia i życia Polek i Polaków uda się ocalić – podkreśla dr hab. n. med. Michał Krzyżanowski, profesor wizytujący Imperial College London, sygnatariusz apelu i członek grupy Lekarze dla Klimatu. – Zdrowe środowisko, czyste powietrze i wyhamowanie kryzysu klimatycznego to cele, które powinny przyświecać aktualizacji KPEiK i jak najszybszemu wdrożeniu zrewidowanej dyrektywy AAQD (Ambient Air Quality Directive), którą państwa członkowskie UE przyjęły w październiku tego roku – dodaje. 

Pod apelem sektora zdrowia podpisali się wybitni specjaliści z wiodących instytucji medycznych i naukowych w Polsce oraz organizacji międzynarodowych zajmujących się zdrowiem publicznym.  Pełna treść listu jest dostępna poniżej.