Polska przyroda jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli kraju, a ochrona klimatu – wspólną odpowiedzialnością społeczności globalnej oraz szansą na poprawę bezpieczeństwa dla nas wszystkich i przyszłych pokoleń. Bez względu na wynik wyborów, nowy rząd musi wdrożyć pilne działania na rzecz przyrody i klimatu w imieniu oraz w interesie wszystkich obywateli.
„Ostatnie miesiące pokazały, co oznacza brak działań na rzecz ochrony klimatu. Bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia turystów, ogromne straty materialne, susze i nawalne deszcze niszczące uprawy i zagrażające bezpieczeństwu żywnościowemu, fale upałów zwiększające umieralność, huragany i tornada niszczące infrastrukturę… To już nowa normalność. Jeśli nie powstrzymamy zmiany klimatu, będzie tylko gorzej. Polska potrzebuje prawa klimatycznego oraz wzmocnienia roli polityki ekologicznej i klimatycznej w zarządzaniu państwem. Dlatego przedstawiliśmy nasze postulaty w Manifeście 100 Dni, bo zaproponowane w nim działania mogą być zrealizowane w ciągu pierwszych 100 dni pracy nowego parlamentu i rządu. W naszym przekonaniu powinien to być początek debaty publicznej, jak zapewnić bezpieczeństwo obecnemu i przyszłym pokoleniom. Wierzymy, że tylko sięgając po demokratyczne metody, włączające w debatę i proces podejmowania decyzji wszystkie Polki i wszystkich Polaków możemy zapewnić nam wszystkim bezpieczeństwo” – komentuje dr hab. inż. Zbigniew M. Karaczun, profesor SGGW, ekspert Koalicji Klimatycznej.
Organizacje oczekują, że działania przyszłego rządu w zakresie ochrony klimatu i przyrody będą prowadzone równolegle na różnych płaszczyznach, w możliwie najszybszym tempie, wedle najwyższych demokratycznych standardów i z poszanowaniem najnowszej wiedzy naukowej w tych dziedzinach.
„Nie mamy już czasu do stracenia, dlatego nowy rząd od pierwszego dnia pracy będzie musiał zabrać się za naprawianie najpilniejszych i najpoważniejszych problemów, blokujących postęp w ograniczaniu emisji i utrudniających chronienie środowiska. Konieczne jest też kompleksowe i przekrojowe podejście do stojących przed władzami wyzwań, zajęcie się jednocześnie różnymi aspektami rozwoju i sektorami gospodarki. Dlatego manifest zbierający w jednym miejscu możliwe do szybkiej realizacji postulaty dotyczące energetyki, budownictwa, transportu, rolnictwa, gospodarki wodnej, edukacji i ochrony zdrowia jest taki ważny. Pozostaje tylko pytanie, czy politycy staną na wysokości zadania i zajmą się realizacją tych rekomendacji, w trybie naprawdę pilnym” – podnosi Urszula Stefanowicz z Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego, ekspertka Koalicji Klimatycznej.
Już w ciągu pierwszych stu dni pracy rządu możliwe jest podjęcie prac ustawodawczych zmierzających do uchwalenia ustawy o ochronie klimatu, biorącej jako punkt wyjścia już istniejący, obywatelski projekt takiego aktu prawnego – to pierwszy postulat Manifestu 100 Dni.
„Nowy rząd, ktokolwiek będzie go tworzył, musi robić więcej dla środowiska, a zwłaszcza klimatu. Potwierdzają to coraz gwałtowniejsze zjawiska pogodowe za oknem i preferencje wyborców, dla których środowisko jest coraz ważniejszym tematem. Dobrym punktem wyjścia będzie podjęcie prac nad polską ustawą o ochronie klimatu, której projekt przygotowaliśmy wiosną tego roku. Organizacje ekologiczne mają jednak więcej dobrych i łatwych do szybkiego wprowadzenia propozycji, takich jak przekierowanie środków z ETS na zieloną transformację, pełne odblokowanie energetyki wiatrowej, czy wycofanie się ze złych „reform” systemu ocen oddziaływania na środowisko. Takie zmiany to absolutne minimum, a ich wprowadzenie to z perspektywy końca 2023 r. po prostu konieczność” – komentuje Wojciech Kukuła, starszy prawnik w Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, ekspert Koalicji Klimatycznej.
Możliwe są ponadto natychmiastowe działania chroniące przed skutkami zmian klimatu systemy żywnościowe i środowisko naturalne, uruchomienie wsparcia dla rozwoju zrównoważonej energetyki i transportu, a także ochrona zdrowia i edukacja w związku z kryzysem klimatycznym i ekologicznym. W ramach tych działań Koalicja Klimatyczna wraz z partnerami prezentuje następujące postulaty:
- Powołanie Funduszu Transformacji Energetyki i przeznaczenie 100% wpływów z systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) na modernizację, cyfryzację i rozbudowę sieci energetycznych oraz inne zielone inwestycje, takie jak termomodernizacja budynków czy spółdzielnie energetyczne.
- Przyjęcie nowego systemu etykietowania budynków, tj. ich klasyfikacji energetycznej i zapewnienie jego powszechności poprzez skuteczne działania, w tym kampanie informacyjne. Wsparcie Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków.
- Zmiana minimalnej odległości elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych lub budynków o mieszanej funkcji na 500 metrów.
- Przeznaczenie co najmniej 25% środków z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg na finansowanie infrastruktury pieszej i rowerowej.
- Radykalne obniżenie opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej, o co najmniej 50%.
- Uproszczenie i ujednolicenie taryf ulgowych w transporcie zbiorowym.
- Trwałe wyłączenie 20% lasów z użytkowania gospodarczego.
- Wyeliminowanie z krajowego porządku prawnego specustaw szkodzących wartościom przyrodniczym, zwłaszcza rzekom, w tym tzw. „specustawy powodziowej” oraz “specustawy odrzańskiej”.
- Odwrócenie niekorzystnej nowelizacji tzw. ustawy ocenowej (potocznie Lex Knebel).
- Wprowadzenie moratorium na budowę nowych ferm przemysłowych w Polsce.
- Wprowadzenie zielonych zamówień publicznych, ukierunkowanych na dietę planetarną do żywienia zbiorowego oraz wsparcie dla spożycia produktów rolnictwa ekologicznego.
- Zawieszenie finansowania inwestycji hydrotechnicznych na rzekach ze środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i zwiększenie prawnej ochrony zasobów wodnych w rolnictwie.
- Wprowadzenie „Tygodnia o klimacie” jako stałego elementu programu w szkolnych planach nauczania na wszystkich szczeblach edukacji.
- Wzmocnienie profilaktyki boreliozy w Narodowym Programie Zdrowia jako kluczowej wektorowej choroby zależnej od klimatu w Polsce.
- Wprowadzenie do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko przepisu, który obligowałby inwestora do przeprowadzenia oceny oddziaływania na zdrowie w raporcie oddziaływania inwestycji na środowisko.
Autorzy dokumentu wraz z organizacjami wspierającymi go są świadome, że adaptacja do zmian klimatu i ochrona polskiego dziedzictwa przyrodniczego to ogromne wyzwanie, wymagające równoczesnych działań w wielu sektorach gospodarki. Jednak bez nich Polsce grozi zapóźnienie technologiczne i utrata konkurencyjności względem kluczowych gospodarek, coraz poważniej traktujących kwestie ochrony środowiska i klimatu. To także rosnące koszty energii i żywności oraz postępujący problem ubóstwa energetycznego i wykluczenia komunikacyjnego. Brak działania oznacza też pogłębianie kryzysów ekologicznych w Polsce, związanych z zanieczyszczeniem powietrza, niedoborami wody i utratą bioróżnorodności, a w konsekwencji pogorszenie jakości życia i zdrowia jej obywateli.
„Wyraźnie daje się zaobserwować niechęć do podejmowania kolejnych coraz bardziej zdecydowanych działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu, które są niezbędne dla przetrwania cywilizacji. Dlatego tak ważnym jest dokonanie zdecydowanej zmiany w kierunku myślenia oraz postrzegania problemów środowiskowych i klimatycznych nie jako ograniczenia, ale jako szansy. Służące budowaniu warunków dla zapewnienia zdrowia ludzi oraz wysokiej jakości środowiska, jak i podstaw do transformacji gospodarki w kierunku zielonej, przy jednoczesnym wzmacnianiu jej konkurencyjności w zmieniającym się świecie. Manifest 100 Dni formułuje punkt startowy do głębokiego przewartościowania kwestii środowiskowych i klimatycznych w interesie obecnego i przyszłych pokoleń. Pamiętajmy: pożyczyliśmy Ziemię od naszych wnuków, a jak się coś pożycza, to trzeba oddać w dobrym stanie. Niech to nas łączy” – twierdzi dr Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju, ekspert Koalicji Klimatycznej.
Odpowiedź na te wyzwania stanowi szansę przyspieszenia rozwoju cywilizacyjnego naszego kraju, a realizacja tych 16 postulatów jest pierwszym krokiem nowego rządu w tym kierunku. Jako że nieuniknione zmiany dotyczą różnych grup społecznych i zawodowych, konieczne jest, aby droga do ich wprowadzania angażowała i uwzględniała głos obywateli – poprzez panele obywatelskie, narady i spotkania możemy razem stworzyć politykę ekologiczną Polski na miarę obecnych czasów i służącą wspólnemu dobru.
„Szeroka współpraca organizacji o profilu klimatycznym, ekologicznym, ale także społecznym, wyraźnie pokazuje, że stworzona przez nas pierwsza część mapy drogowej dla prowadzenia ambitnej polityki klimatycznej i środowiskowej jest bardzo potrzebna. To będą najważniejsze dla klimatu i polskiej przyrody wybory po 1989 roku i nie ma w tym krzty przesady” – konkluduje Beata Borowiec, rzeczniczka polityczna Koalicji Klimatycznej.
Szczegółowe omówienie 16 postulatów z Manifestu 100 Dni znajduje się TUTAJ.
Pełna i aktualizowana lista sygnatariuszy Manifestu 100 Dni dostępna jest na stronie Koalicji Klimatycznej.
