Europosłowie stanęli po stronie zdrowia obywateli w głosowaniu nad jakością powietrza

Głosowanie nad dyrektywą dotyczącą jakości powietrza pokazało, że Parlament Europejski nie ugiął się pod silnym lobby rolniczym i stanął w obronie zdrowia ludzi.
W głosowaniu plenarnym nad dyrektywą w sprawie krajowych pułapów emisji (tzw. dyrektywą NEC) (1), członkowie Parlamentu Europejskiego zagłosowali w zeszłym tygodniu (28.10.2015) za prawnie wiążącymi celami dla limitów poszczególnych zanieczyszczeń powietrza (na rok 2025). Nie wzięto jednak pod uwagę proponowanych limitów dla rtęci, które w lipcu tego roku rekomendowane były przez Komisję Środowiska Parlamentu Europejskiego.
„Cieszymy się, że Europosłowie dali pierwszeństwo interesom i zdrowiu obywateli i nie poddali się interesom poszczególnych grup, w szczególności rolników i agrobiznesu” – powiedziała Anne Stauffer, zastępca dyrektora HEAL, „choć oczywiście chcielibyśmy, by Parlament zatwierdził bardziej ambitne limity dla dopuszczalnych poziomów emisji.”
„Propozycja Komisji miała na celu uniknięcie 400 tysięcy przedwczesnych śmierci każdego roku, których przyczyną jest zanieczyszczenie powietrza w Unii Europejskiej. Głosowanie pokazało, że Europosłowie zgadzają się z tym, że walka z zanieczyszczeniami powietrza jest konieczna oraz że zdrowie obywateli jest sprawą najwyższej rangi.”
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje zanieczyczenia powietrza jako istotną przyczynę przedwczesnych zgonów i licznych chorób mieszkańców całego świata, których jednak – przy wprowadzeniu odpowiednich regulacji – można uniknąć. (2) W skali Unii Europejskiej toksyczne substancje znajdujące się w powietrzu przyczyniają się do skrócenia oczekiwanej długości życia o blisko dziewięć miesięcy (3), zaś koszty zdrowotne powodowane każdego roku przez zanieczyszczenia powietrza szacowane są na 330-940 mld euro. (4)
Eksperci zajmujący się badaniem wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie twierdzą, że jakość powietrza w Europie jest „zła” (5) i w znacznym stopniu przyczynia się do rozwoju astmy, POChP, chorób serca, nowotworów płuc i innych, oraz uszkodzeń i zaburzeń w rozwoju mózgu u dzieci.
W przeprowadzonej niedawno ankiecie dotyczącej jakości powietrza Europejczycy jasno stwierdzili, że chcą oddychać czystym powietrzem i to właśnie UE powinna wykazać się  działaniami zmierzającymi do jego poprawy. Ponad połowa Europejczyków (56%) zauważyła, że jakość powietrza w ciągu ostatnich 10 lat bardzo się pogorszyła, a nieco ponad połowa (51%) uznała, że standardy unijne dotyczące jakości powietrza powinny zostać wzmocnione. (6)
Dlatego to właśnie nowa dyrektywa NEC będzie najważniejszym aktem prawnym promującym czyste powietrze w Europie przez najbliższe lata. Ustanawia ona limity emisyjne dla większości najbardziej szkodliwych zanieczyszczeń, włączając w to pyły zawieszone, dwutlenek siarki, tlenki azotu, lotne związki organiczne, amoniak i metan.
Metan i amoniak
We wczorajszym głosowaniu Parlament Europejski przyjął propozycję Komisji Europejskiej wprowadzającej określone limity dla amoniaku oraz (po raz pierwszy w historii) metanu. Ponad 90% wszystkich emisji amoniaku oraz ok. 50% emisji metanu pochodzi z rolnictwa. W ostatnich latach osiągnięto jedynie niewielkie redukcje emisji tych związków, pomimo powszechnie dostępnych i mało kosztownych rozwiązań.
Zarówno amoniak i metan stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka. Amoniak, przechodzi w atmosferze procesy, w skutek których tworzy szkodliwe pyły zawieszone, a metan – przyczyniając się do powstawania ozonu w warstwie przyziemnej. Badania przeprowadzone w USA wskazują, że koszty zdrowotne emisji amoniaku związanych z rolnictwem każdego roku wynoszą co najmniej dziesiątki miliardów dolarów. W Europie natomiast proponowane limity emisji z rolnictwa szacowane są na około 2 – 5 mld euro, co stanowi niewielki procent ogółu dotacji z Komisji Europejskiej do sektora rolniczego, wynoszącej około około 60 mld €. (7).
Metan stanowi szczególne zagrożenie dla zdrowia, ponieważ jego wysokie poziomy znacząco przyczyniają się do zwiększonej zapadalności na astmę. „Badania pokazują, że ekspozycja na wysokie stężenia ozonu może zmniejszać czynność płuc, zaostrzać astmę i zwiększyć ryzyko hospitalizacji u osób z chorobami układu oddechowego. Ponadto, niektóre badania sugerują, że długotrwałe narażenie na ozon przyczynia się do rozwoju nowych przypadków astmy (8)”, mówi Anne Stauffer.
Zniesione limity dla rtęci
Gdy w lipcu tego roku wniosek Komisji został przyjęty przez Komitet Ochrony Środowiska, zalecał wiążące cele oraz uwzględnienie rtęci na liście zanieczyszczeń. Odzwierciedlało to rosnące obawy społeczności naukowej w kwestii konsekwencji narażenia zdrowia człowieka na ekspozycję rtęci. (9) Gdyby wniosek został przyjęty w pierwotnej formie, limity rtęci mogły zostać zmniejszone nawet o połowę, co skutkowałoby istotną poprawą zdrowia publicznego. 
„Żałujemy, że Europosłowie nie poparli dziś wprowadzenia limitów rtęci, przyczyniłyby się do poprawy zdrowia i życia naszych dzieci oraz przyszłych pokoleń. Naukowcy nie mają wątpliwości, że rtęć jest wysoko toksyczną substancją powodującą poważne uszkodzenia IQ wśród populacji Unii Europejskiej”, mówi Anne Stauffer.
Metylortęć (MeHg), związek tworzony w środowisku z rtęci nieorganicznej jest wysoko neurotoksyczny. Wywołuje on szkody w rozwoju mózgu i niemowląt jeszcze przed ich narodzeniem, co stanowi największe zagrożenie dla zdrowia dziecka. Wyniki badań z biomonitoringu prowadzonego w Unii Europejskiej sugerują, że każdego roku jedna trzecia dzieci urodzonych w krajach europejskich staje się ofiarami niebezpiecznych poziomów rtęci skumulowanych w ciele matki. W 2013 roku eksperci oszacowali korzyści z kontrolowania poziomów stężeń metylortęci na 600 000 IQ rocznie, co można wycenić na 8 – 9 mln € dla całej Unii Europejskiej. (10)
Źródło: HEAL (Health and Environment Alliance, Brussels)
Przypisy:

1. Ec.europa.eu/environment/air/pollutants/ceilings.htm

2. World Health Assembly resolution on the health impact of air pollution, 2015, apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA68/A68_75-en.pdf

3. Statement of ISEE and ISEE Europe Chapter http://www.isee-europe.com/uploads/4/7/0/6/47066395/necd_statement_isee_final.pdf

4. List otwarty HEAL do Europosłów, 23.10.2015, http://www.env-health.org/resources/letters/article/open-letter-to-meps-call-for-clean

5. http://www.euractiv.com/sections/climate-environment/air-quality-crossroads-318195

6. Flash Eurobarometer 360, 2013, Attitudes of Europeans towards air quality http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_360_en.pdf

7. Comment: Reducing the health effect of particles from agriculture, The Lancet, 7 October 2015, , http://www.thelancet.com/journals/lanres/article/PIIS2213-2600%2815%2900413-0/fulltext

8. Physicians for Social Responsibility http://www.psr.org/take-action/environment-and-health/natural-gas-adding-to.html

9. Zarówno w UE, jak i na całym świecie, trwają prace zmierzające do zmniejszenia globalnej emisji rtęci (np. wprowadzenie Konwencji Minamata ONZ). Także Unia Europejska posiada prawo dotyczące ograniczania emisji rtęci ze spalania odpadów i współspalania , ale nie istnieje żadne narzędzie rozwiązujące problem emisji rtęci z elektrowni węglowych, które są głównym źródłem emisji rtęci.

10. Environmental Health Journal, 2013, Economic benefits of methylmercury exposure control in Europe http://www.ehjournal.net/content/12/1/3