The Lancet o zdrowiu i klimacie: 13 z 20 wskaźników przekroczonych

Jak wynika z najnowszego, dziewiątego raportu Lancet Countdown Report on Health and Climate Change, dalsze uzależnienie od paliw kopalnych oraz brak dostosowania się do zmian klimatycznych odbija się na życiu, zdrowiu i źródłach utrzymania. 13 z 20 wskaźników śledzących zagrożenia związane ze zdrowiem osiągnęło bezprecedensowy poziom. The Lancet przygotował dane dla Polski.

Raport prestiżowego czasopisma The Lancet bada najważniejsze czynniki wpływu zmiany klimatu na zdrowie i życie ludzi, z podziałem na poszczególne kraje, za pomocą ponad 50 kluczowych wskaźników.

Raport potwierdza to, o czym naukowcy i lekarze alarmują od dawna: skutki zmiany klimatu stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego, także w Polsce – komentuje Weronika Michalak, dyrektorka organizacji HEAL Polska, analizującej wpływ czynników środowiskowych na zdrowie. Konsekwencje tego procesu generują także olbrzymie straty gospodarcze wynikające z ograniczenia aktywności zawodowej oraz niższej produktywności – dodaje.

Zdrowie i źródła dochodu

Powracające fale upałów spowodowane zmianami klimatycznymi wpływają nie tylko na komfort życia, ale również na zdrowie i życie ludzi, a także na PKB krajów. W wyniku ocieplenia klimatu liczba zgonów na świecie związanych z upałami wzrosła od lat 90. o 23%, do 546 000 rocznie, a w latach 2012–2021 w Polsce odnotowano ich około 2300, czyli ponad dwa razy więcej niż średnia z lat 1990–1999.

Wzrost temperatur i zmiany w opadach spowodowały też zwiększenie ryzyka rozprzestrzeniania się niektórych chorób, w tym niebezpiecznego wirusa denga. Jak wynika z raportu, średni globalny potencjał przenoszenia dengi wzrósł o 49% od lat 50. XX wieku.

Co więcej, narażenie na upały wpłynęło na liczbę przepracowanych godzin. W 2024 roku w Polsce wysokie temperatury spowodowały utratę 50,9 mln potencjalnych godzin pracy, czyli o 61% więcej niż w latach 1990–1999.

Paliwa kopalne vs. OZE a obciążenia gospodarcze

Zanieczyszczenie powietrza wynikające z ciągłego wykorzystywania paliw kopalnych powoduje aż 2,5 miliona zgonów rocznie, z czego w Polsce w samym tylko 2022 roku odnotowano ich aż 45 000. Dalsze uzależnienie od paliw kopalnych stanowi ogromne obciążenie dla budżetów państwowych, w 2023 r. wydano łącznie 956 mld USD na dotacje do nich. W samym 2023 r. Polska przeznaczyła na ten cel łączną kwotę netto 2,93 mld USD.

Sektor rolno-spożywczy

Jak wynika z raportu, również rolnictwo i wzorce żywieniowe społeczeństwa mają wpływ na zdrowie, życie oraz klimat. W 2022 r. czerwone mięso i nabiał odpowiadały za 47% wszystkich emisji związanych ze spożyciem produktów rolnych w Polsce.

W 2022 r. odnotowano 62 449 zgonów związanych z niewystarczającym spożyciem wartościowych produktów roślinnych oraz 37 368 zgonów spowodowanych nadmiernym spożyciem nabiału, czerwonego i przetworzonego mięsa.

Dodatkowe informacje:

Raport Lancet Countdown 2025

Fiszka odnosząca się do Polski

Aneks z metodologią dotyczącą każdego wskaźnika Lancet Countdown, wraz z wykorzystanymi źródłami danych i zastrzeżeniami (499 stron)