Skip to content

Rada ds. Zdrowia Publicznego, będąca organem doradczym Ministra Zdrowia, wydała pierwsze stanowisko w sprawie koniecznych kroków dla zmniejszenia narażenia Polek i Polaków na zanieczyszczenie powietrza oraz skutki zmiany klimatu. Wśród rekomendacji znalazły się m.in. działania międzyresortowe, szeroko zakrojone działania edukacyjne i zmniejszenie śladu węglowego placówek ochrony zdrowia. Działanie to jest szczególnie ważne w kontekście wchodzącej dziś w życie dyrektywy AAQD, która obniża akceptowalne limity zanieczyszczenia powietrza na terenie Unii Europejskiej.  

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) czynniki środowiskowe odpowiadają za jeden na osiem zgonów w Europie. W kontekście priorytetu ochrony zdrowia, zaangażowanie Ministerstwa Zdrowia w przeciwdziałanie zanieczyszczeniu środowiska, zmianie klimatu oraz utracie bioróżnorodności jest kluczowe. Potrzeba ta jest szczególnie widoczna zwłaszcza w Polsce, jednym z najbardziej zanieczyszczonych krajów Unii Europejskiej pod względem jakości powietrza, które jednocześnie ponosi znaczące konsekwencje zdrowotne ekstremalnych zjawisk pogodowych – takich jak powodzie czy fale upałów – zjawisk mających bezpośredni związek z kryzysem klimatycznym. Konieczność konkretnych działań na rzecz ograniczenia wpływu zmiany klimatu i zanieczyszczeń w środowisku na zdrowie publiczne podkreśla też Deklaracja Ministerialna z Budapesztu, przyjęta w ubiegłym roku przez Ministerstwa Zdrowia i Środowiska. 

Dlatego z zadowoleniem przyjmujemy publikację długo wyczekiwanego stanowiska Rady ds. Zdrowia Publicznego w odniesieniu do tych wyzwań, zwłaszcza w kontekście wchodzących dziś w życie zapisów tzw. dyrektywy powietrznej (AAQD), zaostrzającej limity stężeń szkodliwych substancji w powietrzu. 

„Znaczna poprawa jakości powietrza możliwa jest jedynie przy równoczesnym wdrożeniu działań średnio- jak i długoterminowych, których celem jest trwała redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza (…) zwłaszcza z sektorów komunalno-bytowego i transportu.” – czytamy w opublikowanym w październiku br. stanowisku Rady ds. Zdrowia Publicznego, która od lat spełnia funkcję opiniodawczo-doradczą dla ministra zdrowia, przyczyniając się do realizacji inicjatyw mających na celu poprawę zdrowia społeczeństwa. 

W skład Rady wchodzą m.in. przedstawiciel Prezydenta RP oraz przedstawiciele wszystkich ministerstw, jak również eksperci w różnych dziedzinach związanych ze zdrowiem: konsultanci krajowi, przedstawiciele pracowników ochrony zdrowia czy organizacji pozarządowych. Skład i działanie rady mają na celu wspieranie i promowanie międzysektorowej polityki poprawy zdrowia publicznego, opartej na aktualnym stanie wiedzy naukowej. Obecnie Radzie przewodniczy wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny.  

Stanowisko Rady dotyczące międzyresortowych działań na rzecz ograniczenia wpływu zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu na zdrowie określa priorytetowe kroki dla szybkiej poprawy jakości powietrza, zakładające synergię z politykami klimatycznymi. Na liście znalazło się osiem priorytetów, a w pracę nad nimi mają być zaangażowane różne resorty, w zależności od obszaru działania – jedno z Ministerstw w roli wiodącej oraz Ministerstwa współpracujące. Jako priorytetowe w kontekście zanieczyszczenia powietrza oraz zmiany klimatu zidentyfikowano następujące kwestie: 

  1. Zapewnienie szerokiego dostępu do informacji o skutkach zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu, zwłaszcza dla pracowników ochrony zdrowia; 
  2. Prowadzenie edukacji adresowanej do uczniów szkół podstawowych, średnich oraz ich prawnych opiekunów, dotyczącej problemu zanieczyszczonego powietrza; 
  3. Rewizję programów medycznych szkół wyższych z zajęć ze zdrowia środowiskowego; 
  4. Przygotowanie i wdrożenie systemu alertów o ryzyku zdrowotnym związanym z ekspozycją na wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza lub negatywnym wpływem zmiany klimatu, w szczególności w przypadku wystąpienia zjawisk ekstremalnych; 
  5. Redukcję wpływu emisji z transportu drogowego, kolejowego, wodnego i lotniczego na zdrowie; 
  6. Ograniczenie ubóstwa energetycznego; 
  7. Włączenie placówek ochrony zdrowia, w szczególności szpitali, w proces transformacji energetycznej;
  8. Włączenie perspektywy zdrowotnej w proces opracowywania krajowych i regionalnych polityk z zakresu mitygacji i adaptacji do zmiany klimatu. 

Zanieczyszczenie powietrza i skutki zmiany klimatu mają olbrzymi wpływ na zdrowie publiczne. Dlatego zaangażowanie Ministerstwa Zdrowia i Rady ds. Zdrowia Publicznego w przeciwdziałanie tym zagrożeniom uważamy za oczywiste i kluczowe dla osiągnięcia wymiernych rezultatów w celu ochrony zdrowia Polek i Polaków. Liczymy także na efektywne działania międzyresortowe, ponieważ tematyka obu tych zagadnień oraz niezbędnych rozwiązań wykracza poza zakres wyłącznie zdrowotnymówi Weronika Michalak, Dyrektorka Health and Environment Alliance (HEAL) Polska.Stanowisko Rady ds. Zdrowia Publicznego jest długo wyczekiwanym, ważnym krokiem wyznaczającym kierunek działań – teraz czas na konkretne inicjatywy wypełniające zakładane priorytety dodaje.  

Stanowisko Rady ds. Zdrowia Publicznego podkreśla znaczenie współpracy międzysektorowej oraz wzmocnienia roli zdrowia publicznego w politykach środowiskowych, co wymaga również stanowczych działań i priorytetów w tym zakresie w Ministerstwie Zdrowia. 

Z uzasadnieniem merytorycznym priorytetów oraz szczegółową listą działań wraz z zaangażowanymi resortami można zapoznać się w stanowisku Rady ds. Zdrowia Publicznego.