Wpływ smogu na zdrowie Każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza przedwcześnie umiera w Polsce ponad…
Rada ds. Zdrowia Publicznego, będąca organem doradczym Ministra Zdrowia, wydała pierwsze stanowisko w sprawie koniecznych kroków dla zmniejszenia narażenia Polek i Polaków na zanieczyszczenie powietrza oraz skutki zmiany klimatu. Wśród rekomendacji znalazły się m.in. działania międzyresortowe, szeroko zakrojone działania edukacyjne i zmniejszenie śladu węglowego placówek ochrony zdrowia. Działanie to jest szczególnie ważne w kontekście wchodzącej dziś w życie dyrektywy AAQD, która obniża akceptowalne limity zanieczyszczenia powietrza na terenie Unii Europejskiej.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) czynniki środowiskowe odpowiadają za jeden na osiem zgonów w Europie. W kontekście priorytetu ochrony zdrowia, zaangażowanie Ministerstwa Zdrowia w przeciwdziałanie zanieczyszczeniu środowiska, zmianie klimatu oraz utracie bioróżnorodności jest kluczowe. Potrzeba ta jest szczególnie widoczna zwłaszcza w Polsce, jednym z najbardziej zanieczyszczonych krajów Unii Europejskiej pod względem jakości powietrza, które jednocześnie ponosi znaczące konsekwencje zdrowotne ekstremalnych zjawisk pogodowych – takich jak powodzie czy fale upałów – zjawisk mających bezpośredni związek z kryzysem klimatycznym. Konieczność konkretnych działań na rzecz ograniczenia wpływu zmiany klimatu i zanieczyszczeń w środowisku na zdrowie publiczne podkreśla też Deklaracja Ministerialna z Budapesztu, przyjęta w ubiegłym roku przez Ministerstwa Zdrowia i Środowiska.
Dlatego z zadowoleniem przyjmujemy publikację długo wyczekiwanego stanowiska Rady ds. Zdrowia Publicznego w odniesieniu do tych wyzwań, zwłaszcza w kontekście wchodzących dziś w życie zapisów tzw. dyrektywy powietrznej (AAQD), zaostrzającej limity stężeń szkodliwych substancji w powietrzu.
„Znaczna poprawa jakości powietrza możliwa jest jedynie przy równoczesnym wdrożeniu działań średnio- jak i długoterminowych, których celem jest trwała redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza (…) zwłaszcza z sektorów komunalno-bytowego i transportu.” – czytamy w opublikowanym w październiku br. stanowisku Rady ds. Zdrowia Publicznego, która od lat spełnia funkcję opiniodawczo-doradczą dla ministra zdrowia, przyczyniając się do realizacji inicjatyw mających na celu poprawę zdrowia społeczeństwa.
W skład Rady wchodzą m.in. przedstawiciel Prezydenta RP oraz przedstawiciele wszystkich ministerstw, jak również eksperci w różnych dziedzinach związanych ze zdrowiem: konsultanci krajowi, przedstawiciele pracowników ochrony zdrowia czy organizacji pozarządowych. Skład i działanie rady mają na celu wspieranie i promowanie międzysektorowej polityki poprawy zdrowia publicznego, opartej na aktualnym stanie wiedzy naukowej. Obecnie Radzie przewodniczy wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny.
Stanowisko Rady dotyczące międzyresortowych działań na rzecz ograniczenia wpływu zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu na zdrowie określa priorytetowe kroki dla szybkiej poprawy jakości powietrza, zakładające synergię z politykami klimatycznymi. Na liście znalazło się osiem priorytetów, a w pracę nad nimi mają być zaangażowane różne resorty, w zależności od obszaru działania – jedno z Ministerstw w roli wiodącej oraz Ministerstwa współpracujące. Jako priorytetowe w kontekście zanieczyszczenia powietrza oraz zmiany klimatu zidentyfikowano następujące kwestie:
- Zapewnienie szerokiego dostępu do informacji o skutkach zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu, zwłaszcza dla pracowników ochrony zdrowia;
- Prowadzenie edukacji adresowanej do uczniów szkół podstawowych, średnich oraz ich prawnych opiekunów, dotyczącej problemu zanieczyszczonego powietrza;
- Rewizję programów medycznych szkół wyższych z zajęć ze zdrowia środowiskowego;
- Przygotowanie i wdrożenie systemu alertów o ryzyku zdrowotnym związanym z ekspozycją na wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza lub negatywnym wpływem zmiany klimatu, w szczególności w przypadku wystąpienia zjawisk ekstremalnych;
- Redukcję wpływu emisji z transportu drogowego, kolejowego, wodnego i lotniczego na zdrowie;
- Ograniczenie ubóstwa energetycznego;
- Włączenie placówek ochrony zdrowia, w szczególności szpitali, w proces transformacji energetycznej;
- Włączenie perspektywy zdrowotnej w proces opracowywania krajowych i regionalnych polityk z zakresu mitygacji i adaptacji do zmiany klimatu.
Zanieczyszczenie powietrza i skutki zmiany klimatu mają olbrzymi wpływ na zdrowie publiczne. Dlatego zaangażowanie Ministerstwa Zdrowia i Rady ds. Zdrowia Publicznego w przeciwdziałanie tym zagrożeniom uważamy za oczywiste i kluczowe dla osiągnięcia wymiernych rezultatów w celu ochrony zdrowia Polek i Polaków. Liczymy także na efektywne działania międzyresortowe, ponieważ tematyka obu tych zagadnień oraz niezbędnych rozwiązań wykracza poza zakres wyłącznie zdrowotny – mówi Weronika Michalak, Dyrektorka Health and Environment Alliance (HEAL) Polska. – Stanowisko Rady ds. Zdrowia Publicznego jest długo wyczekiwanym, ważnym krokiem wyznaczającym kierunek działań – teraz czas na konkretne inicjatywy wypełniające zakładane priorytety – dodaje.
Stanowisko Rady ds. Zdrowia Publicznego podkreśla znaczenie współpracy międzysektorowej oraz wzmocnienia roli zdrowia publicznego w politykach środowiskowych, co wymaga również stanowczych działań i priorytetów w tym zakresie w Ministerstwie Zdrowia.
Z uzasadnieniem merytorycznym priorytetów oraz szczegółową listą działań wraz z zaangażowanymi resortami można zapoznać się w stanowisku Rady ds. Zdrowia Publicznego.