Czy puścimy zdrowie dzieci z dymem? Lekarze zaniepokojeni nadchodzącym sezonem grzewczym

Zanieczyszczenie powietrza może tej zimy osiągnąć poziom, którego nie było od lat – to wszystko za sprawą braku dostępności paliw, które ogrzewają miliony domów w Polsce. Istnieje ryzyko, że do polskich pieców trafi wszystko, co da się spalić – od opon po plastik. Lekarze i naukowcy alarmują w sprawie zagrożenia oddychaniem toksycznym powietrzem, które wpłynie na nasze zdrowie i spowoduje wiele przedwczesnych zgonów.

Tegoroczne wydarzenia – wojna w Ukrainie, najwyższa od 25 lat inflacja, wstrzymanie importu surowców energetycznych z Rosji – w dużym stopniu wpłynęły na zasobność portfeli  milionów mieszkanek i mieszkańców Polski. Ceny węgla poszybowały w górę, nawet 5-krotnie, a w wielu miejscach opał ten jest od dawna niedostępny. Sytuacja sprawiła, że wiele polskich rodzin z niepokojem patrzy na nadchodzącą zimę. Rząd, w obawie przed kryzysem energetycznym i protestami obywateli zaproponował m.in. tzw. dodatek węglowy – dofinansowanie na zakup tego opału, a także zniósł obowiązujące w celu ochrony zdrowia normy jakościowe dla węgla. W niektórych regionach rozważane jest porzucenie obowiązujacych regulacji uchwał antysmogowych. To sprawia, że problem zanieczyszczenia powietrza zaczął być marginalizowany w narracji politycznej, co może w katastrofalny sposób odbić się na zdrowiu i życiu dziesiątek tysięcy osób w naszym kraju, a tej zimy smog może osiągnąć bezprecedensowe w ostatnich latach poziomy, tym samym wpłynąć na zdrowie i życie nas wszystkich, zwłaszcza dzieci czy kobiet ciężarnych. 

Węgiel, który będzie dostarczany dla odbiorców indywidualnych będzie fatalnej jakości, co znacznie pogorszy stan powietrza w nadchodzącym sezonie grzewczym. Sytuacja jest tak zła, że obecnej władzy przychodzą do głowy pomysły zbierania chrustu czy grzebania w hałdach, które lokują Polskę w ogonie „trzeciego świata”. Gdyby przy terminie palenia w „kopciuchach” nie majstrowano, to mieszkańcy wymieniliby znaczącą w skali kraju liczbę „kopciuchów” na kotły gazowe albo pompy ciepła, co zmniejszyłoby popyt na węgiel, a więc złagodziło kryzys. Nawet wymiany „kopciuchów” na nowoczesne kotły węglowe zmniejszałyby popyt na węgiel, bo one zużywają mniej paliwa – komentuje prof.‌ ‌dr‌ ‌hab.‌ ‌inż.‌ Piotr Kleczkowski z AGH.

  Niestety niektórzy politycy, zamiast budować świadomość szkodliwości smogu przed nadchodzącą zimą, by pomóc mieszkańcom i mieszkankom ochronić się przed jego skutkami, próbują przekonać ludzi, że rodzaj opału, jaki trafia do pieca nie ma znaczenia. Politycy namawiający – słowem lub legislacją – do palenia wszystkim, czym się da, będą odpowiedzialni za tysiące dodatkowych zgonów, nowotworów, udarów czy zaostrzeń chorób przewlekłych tej zimy. Podobnie jak osoby, które publicznie podważają fakty i dowody naukowe na negatywny wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie, próbując argumentować, że “izolacja od wszystkich bodźców [w tym smogu] to śmierć w ciągu tygodnia”.

  Świadomość naszego społeczeństwa na temat jakości powietrza, jakim oddychamy, zbyt długo pozostawała bardzo niska. Choroby cywilizacyjne, będące skutkiem tego stanu rzeczy są bardzo powszechne, a statystki w tym aspekcie przerażające. Jako osoba pochodząca z regionu, który zajmuje czołowe miejsca w niechlubnym rankingu zanieczyszczeń powietrza, czuję złość. Bo sama doświadczam zdrowotnych konsekwencji i doświadczają ich moi bliscy. Uważam, że należy zrobić wszystko co w naszej mocy, żeby uchronić przed tym nasze dzieci. Najbliższa zima będzie dowodem na to, jak temat do tej pory był traktowany niepoważnie – komentuje Elżbieta Lemańska-Błażowska z ruchu Rodzice dla Klimatu. 

Badań dokumentujących katastrofalny wpływ smogu na zdrowie nie brakuje, a w ciągu ostatnich dziesięcioleci prowadzili je także polscy badacze. Śp. Prof. Wiesław Jędrychowski z Krakowa udowodnił, że dzieci, których matki mieszkały w okresie ciąży na obszarach silnie zanieczyszczonych rodziły dzieci mniejsze, z mniejszym obwodem urodzeniowym głowy, a zespół pod kierownictwem dr Katarzyny Musioł, Ordynatorki Oddziału Pediatrii Szpitala Wojewódzkiego nr 3 w Rybniku, wykazał związek przyczynowo-skutkowy między narażeniem na oddychanie pyłami zawieszonymi a występowaniem nowotworów mózgu u dzieci. Prof. Ewa Czarnobilska, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, alergolog i pediatra dokumentuje szeroki wpływ zanieczyszczeń powietrza na występowanie alergii, także u najmłodszych.

Jesteśmy w momencie, w którym potrzebne są racjonalne, oparte na zaleceniach naukowców decyzje i strategie polityczne, które nie tylko pomogą osobom w Polsce przetrwać zimę, ale także będą chronić zdrowie ich i przyszłych pokoleń przed kryzysem smogowym, energetycznym i ekonomicznym. Takie działania, od długiego czasu nagłaśniane przez organizacje ekologiczne, są na wyciągnięcie ręki. Wiele z nich można przeprowadzić jeszcze przed najbliższą zimą, inne będą wymagały mobilizacji i wytrwałej pracy przez następne lata. Jednak kluczowe jest, aby wysiłki, jakich już dokonaliśmy – przyjęcie uchwał antysmogowych w większości województw Polski – nie zostały zmarnowane i abyśmy nie cofnęli się do sytuacji, z jakiej wychodziliśmy. Aby tak się stało, głos środowisk naukowych, w tym ekspertów ds. zdrowia, musi być widoczny i służyć za podstawę opracowywania strategii politycznych.

W kwestii wpływu smogu na zdrowie powinniśmy słuchać lekarzy i naukowców – to oni są w stanie najlepiej przewidzieć poziom zanieczyszczenia, zdiagnozować, jak może ono na nas wpłynąć, a także pomóc nam uchronić się przed zdrowotnymi konsekwencjami silnie zanieczyszczonego powietrza – czyli takiego, jakiego niestety spodziewamy się tej zimy w Polsce – komentuje Weronika Michalak z organizacji HEAL Polska, zajmującej się wpływem czynników środowiskowych na zdrowie publiczne. 

  O wpływie zanieczyszczeń powietrza na zdrowie opowiedzą eksperci ochrony zdrowia podczas webinaru “Czy puścimy zdrowie dzieci z dymem? Zagrożenie wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza w nadchodzącym sezonie grzewczym”, który odbędzie się 22 września 2022 roku o godz. 11 w ramach zainaugurowanej przez HEAL Polska, Rodziców dla Klimatu oraz SmogLab kampanii Zdrowie #DzieciPrzedeWszystkim. Podczas wydarzenia przedstawione zostaną dowody naukowe na to, jak naprawdę wygląda wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie dzieci i jak możemy je chronić przed tymi zagrożeniami. Oprócz lekarzy wypowiedzą się także rodzice z ruchu Rodzice dla Klimatu, którzy podzielą się z nami osobistymi historiami o tym, jak smog pogorszył zdrowie ich dzieci.

Aby wziąć udział w wydarzeniu, należy zapisać się na nie przez link: https://us02web.zoom.us/webinar/register/WN_t9Fw0xHHRui_GuUNug32tQ
Spotkanie będzie nagrywane i zostanie udostępnione na kanałach HEAL Polska.