W 15 minut rowerem do pracy – europejski sposób na poprawę jakości powietrza i życia mieszkańców miast [informacja prasowa]

Obecnie w miastach żyje około 72% populacji Unii Europejskiej, a szacunki mówią o tym, że do 2050 roku odsetek ten wzrośnie, nawet do 83.7%. Miasta, choć stanowią esencję rozwoju cywilizacji człowieka i powstały dla ludzi oraz celem tworzenia społeczności, jednocześnie w dużym stopniu przestały służyć ich zdrowiu. Polskie metropolie spowite smogiem, z jezdniami i parkingami zabierającymi przestrzeń dla chodników są bardziej przyjazne samochodom, niż osobom chcącym aktywnie spędzać czas. Na szczęście paradygmat ten już powoli się zmienia, a wiele europejskich ośrodków dostrzegło ślepy zaułek, w który wprowadzili nas XX-wieczni urbaniści. Wiele samorządów również stawia na niezbędne zmiany, by oddać miasta ich mieszkańcom i mieszkankom. W swojej nowej publikacji „Zdrowa mobilność – jak lepszy transport może poprawić zdrowie mieszkańców? Praktyczny poradnik” organizacja HEAL Polska przedstawia szereg dobrych praktyk i rekomendacji, mogących służyć za inspirację włodarzom miast.

Samochody są jednym z głównych globalnych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza, które jest największym środowiskowym zagrożeniem dla zdrowia na świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia w wyniku chorób nim spowodowanych każdego roku umiera przedwcześnie ponad 7 milionów osób na Ziemi. Problem ten nie omija Europy, gdzie liczba ta osiąga poziomy kilkuset tysięcy. Wyjątkowo zła sytuacja pod względem jakości powietrza panuje w Polsce, w której corocznie tracimy populację wielkości jednego średniego miasta (ok. 50 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie). Winą za ten kryzys zdrowotny w naszym kraju obarcza się z dużą słusznością spalanie węgla w niskiej lub bezklasowej jakości kotłach i piecach. Rzeczywiście, dominująca część szkodliwych pyłów zawieszonych jest emitowana z domowych kominów, ale również emisje z transportu powodują wiele szkodliwych konsekwencji dla zdrowia. Transport drogowy odpowiada za znaczną część zanieczyszczeń powietrza w miastach (zwłaszcza tlenków azotu) oraz za ponad 20% emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej. Niestety wielu samorządowców (czasami ulegając krytyce ze strony lobby samochodowego) wciąż nie podejmuje skutecznych działań mających na celu uczynienie go bardziej zrównoważonym i – w konsekwencji – zdrowszym dla mieszkańców.

Rozwój motoryzacji i popularność samochodów osobowych zmieniły charakter miast, a obecny model transportu miejskiego negatywnie wpływa na nasze zdrowie, poprzez wysoką emisję zanieczyszczeń oraz hałasu Metropoliom w wielu przypadkach brakuje terenów zielonych, skwerów czy placów, sprzyjających aktywnemu wypoczynkowi czy życiu społecznemu. Dodatkowym problemem jest narastający wskutek kryzysu klimatycznego efekt tzw. miejskiej wyspy ciepła, która sprawia, że temperatury w mieście w okresach upalnych są jeszcze o kilka stopni wyższe niż na jego obrzeżach. 

W opublikowanym dziś briefingu HEAL Polska przekonuje, że istnieje szereg zrównoważonych rozwiązań w zakresie transportu drogowego, które mogą pozytywnie wpłynąć na zdrowie mieszkańców i mieszkanek miast. Barcelońskie superbloki, berlińska ustawa o pierwszeństwie rowerzystów i pieszych przed samochodami czy koncepcja tzw. miasta 15-minutowego (zakładająca, że wszystkie podstawowe potrzeby mieszkańców powinny być możliwe do zaspokojenia w najbliższym sąsiedztwie). W przypadku inicjatyw o charakterze krótkotrwałym, inne spojrzenie na przestrzeń miejską zapewniają wydarzenia realizowane w ramach Europejskiego Dnia bez Samochodu, które pokazują jak można by w alternatywny sposób wykorzystać przestrzeń do tej pory dedykowaną samochodom. Ważna jest także promocja ruchu rowerowego czy tworzenie sieci wypożyczalni rowerów publicznych, w tym rowerów cargo.

Publikacja przywołuje wiele pomysłów na pozytywne zmiany w miastach, mogących w bezpośredni sposób stanowić inspirację dla samorządów do wprowadzenia często niskobudżetowych rozwiązań służących zdrowiu i promujących rozwój terenów zielonych. Cała jej treść dostępna jest TUTAJ.

Joanna Brzezińska, Konsultantka ds. transportu i zdrowia w HEAL Polska, autorka publikacji:
Życie w miastach wiąże się z licznymi zagrożeniami dla zdrowia jak zanieczyszczenia powietrza, brak przestrzeni do aktywności ruchowej czy ograniczony dostęp do zieleni. Jednak pojawia się coraz więcej przykładów pokazujących, że życie w mieście nie tylko nie niesie ze sobą ryzyka dla zdrowia, ale wręcz wspiera zdrowy styl życia i obniżanie emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych. W najnowszej publikacji HEAL Polska zebraliśmy najciekawsze rozwiązania w zakresie aktywnej mobilności, aby zachęcić włodarzy miast i miasteczek do wprowadzania zmian w swoich regionach. Trend oddawania przestrzeni ludziom jest już wyraźny w zachodnich miastach – Barcelona tworzy zielone obszary zwane superblokami, które będą się łączyć zielonymi alejami, Berlin wprowadza ustawę dającą pieszym i rowerzystom pierwszeństwo przed samochodami, a Paryż rozwija koncepcję miasta 15-minutowego, w którym wszystkie potrzeby mieszkańców są dostępne w zasięgu krótkiego spaceru. Do tego prowadzone są liczne inicjatywy promujące jazdę na rowerze i chodzenie pieszo już od najmłodszych lat. Zmiany te dzieją się nie tylko w europejskich miastach, również w Polsce pojawia się coraz więcej ciekawych inicjatyw – w Lublinie dzieci zdają egzamin na kartę rowerową na ulicach o uspokojonym ruchu, Jaworzno to pierwsze polskie miasto, które wprowadziło Wizję zero, czyli bezkompromisowe rozwiązania poprawiające bezpieczeństwo na drodze, Gdańsk promuje jazdę na rowerze, a liczne miasta oferują wypożyczalnie rowerów publicznych, w tym rowerów cargo. Z całą pewnością możemy powiedzieć, że zmiany już się dzieją, musimy tylko sprawić, by zachodziły znacznie szybciej.

Anne Stauffer, Wicedyrektorka i kierowniczka strategiczna w HEAL:
W ostatnich latach wielu decydentów miejskich w całej Europie podjęło różne działania w celu rozwiązania problemu zanieczyszczeń generowanych przez transport miejski, stanowiącego poważne zagrożenie dla zdrowia mieszkańców. Nowa publikacja HEAL pokazuje, że gdy istnieje jasny cel i obecna jest wola polityczna, możemy wiele uczynić na rzecz zdrowej mobilności. Mamy nadzieję, że nasza publikacja zawierająca cały wachlarz przykładów zrównoważonej mobilności posłuży jako inspiracja dla wszystkich lokalnych decydentów. Realizacja inwestycji na rzecz stworzenia zdrowej mobilności i zdrowego środowiska na obszarach miejskich podniesie jakość życia i dobrostan mieszkańców, a tym samym zwiększy atrakcyjność miasta.

Hubert Różyk, Menedżer ds. komunikacji w Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych:
Pandemia pokazała, że model miasta budowanego dla samochodów jest nie do utrzymania. Potrzebujemy więcej przestrzeni na tereny zielone i więcej alternatyw. Nowe modele miejskiej mobilności stawiają na zrównoważone wykorzystanie środków transportu i promowanie zeroemisyjności. Samochody są ważnym elementem tej układanki, ale tylko jednym z kilku – równie ważny jest ruch pieszy, rowerowy i transport publiczny. Aktywna mobilność przekłada się na jakość i komfort życia mieszkanek i mieszkańców miast – wszyscy na tym korzystamy.

Więcej informacji:

Joanna Brzezińska
joanna@env-health.org

Jacek Karaczun
jacek@env-health.org

Pełna broszura dostępna jest TUTAJ.