Skip to content

W dniu 17 marca br. Ministerstwo Zdrowia przedstawiło projekt pierwszej w Polsce ustawy o zdrowiu publicznym.  Dokument ten, nazywany często „konstytucją zdrowia” to jeden z najdłużej oczekiwanych aktów prawnych w naszym kraju. Jego celem jest integracja wszystkich działań państwa dotyczących profilaktyki zdrowotnej jego obywateli. Rząd miał już kilka nieudanych podejść do tej regulacji. Autorką jednej z wersji ustawy – z 2011 r. – była Ewa Kopacz, ówczesna minister zdrowia. Przygotowany przez nią projekt trafił do szuflady jej następcy Bartosza Arłukowicza. Zadanie opracowania nowego aktu otrzymała w grudniu od Ewy Kopacz Beata Małecka-Libera, pełnomocniczka rządu ds. ustawy o zdrowiu publicznym i zarazem wiceminister zdrowia. Polecenie wykonała, przy czym zdaniem ekspertów przygotowana przez nią regulacja w części odwołuje się do projektu z 2011 r. [źródło]
W opinii Health and Environment Alliance projektowana Ustawa będzie niezwykle ważnym dokumentem, który przyczyni się do zmniejszenia zachorowalności na choroby przewlekłe układu krążenia, oddechowego oraz nowotwory. Należy pamiętać, że ważnym ryzykiem zdrowotnym wpływającym na powstawanie tych chorób są środowiskowe uwarunkowania zdrowia, w tym jakość powietrza. Niestety w Polsce, na tle pozostałych krajów członkowskich Unii Europejskiej, rejestruje się najwyższe stężenia Benzo(a)Pirenu i pyłu PM2.5 oraz drugie w kolejności stężenia pyłu PM10[1]. Wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza w Polsce przyczyniają się do ok. 45 000 przedwczesnych zgonów rocznie. Ponadto ocenia się, że z powodu ekspozycji na szkodliwe dla zdrowia substancje znajdujące się w powietrzu, w każdym roku dochodzi: 12 tys. nowych przypadków hospitalizacji, ponad 500 tys. wizyt u specjalistów i aż 14 mln utraconych dni pracy[2]. Dlatego narażenie na zanieczyszczenie powietrza, zarówno wewnętrzne i zewnętrzne, znajduje się wśród 15 najważniejszych czynników ryzyka zdrowotnego w Polsce (w sumie 67 czynników), za nieprawidłową dietą, nadciśnieniem tętniczym, paleniem tytoniu, nadwagą i brakiem aktywności fizycznej[3].
Poprawa jakości powietrza nie należy bezpośrednio do zadań resortu zdrowia, jednak identyfikacja zagrożeń środowiskowych, określenie i informowanie społeczeństwa o wpływie jakości środowiska na zdrowie należy do działań ściśle związanych ze zdrowiem publicznym. W projekcie ustawy brak jest jednoznacznego określenia roli zdrowia publicznego w kwestii środowiskowych uwarunkowań zdrowia, co wpłynie negatywnie na współpracę z innymi resortami na rzecz wpływu środowiska na zdrowie człowieka.
Z uwagi na powyższe zdaniem HEAL Polska niezbędne jest wprowadzenie następujących (zaznaczonych przez [..]) zmian w projekcie Ustawy:

  1. Art 2. 1: …jego zagrożeń [, w tym środowiskowych,] oraz…
  2. Art 2.4: …w tym zakresie [, w tym warunki środowiskowe],
  3. Art 2.6: … świadczeń opieki zdrowotnej [oraz działań innych resortów (w tym resortu środowiska)] w odniesieniu…
  4. 3. Dodać: [5´. Minister właściwy do spraw zdrowia, poprzez Pełnomocnika Rządu do Spraw Zdrowia Publicznego, współpracuje z ministrem właściwym do spraw środowiska nad realizacją zadań dotyczących zapewnienia warunków środowiskowych korzystnych dla zdrowia.]

Uważamy również, że uwzględnienie wpływu środowiskowych uwarunkowań zdrowia, w szczególności jakości powietrza na zdrowie Polaków powinny być zawarte w Narodowym Programie Zdrowie, który określa cele i zadania oraz zapewnia ich finansowanie dążąc do poprawy jakości zdrowia w naszym kraju. Oznacza to, że wyraźnie sformułowany cel polegający na zmniejszeniu oddziaływania środowiskowych uwarunkowań zdrowotnych poprzez poprawę jakości powietrza powinien być umieszczony w Narodowym Programie Zdrowia. Ponadto, powinien zawierać szczegółowe zasady finansowania tych działań, które wpłyną na wymierną poprawę jakości powietrza, skutkującą poprawą zdrowia publicznego Polaków.

[1] Air quality in Europe — 2014 report, European Environment Agency, 2014
[2] Cost-benefit Analysis of Final Policy Scenarios for the EU Clean Air Package. 2014 Na zlecenie Komisji Europejskiej.
[3] Institute for Health Metrics and Evaluation. GBD profile Poland. IHME 2013. http://www.healthmetricsandevaluation.org

Konsultacje społeczne projektu trwały do 27.04 br., a wzięło w nich udział prawie 2000 uprawionych podmiotów.
Treść pisma